ASPARTAM NEDİR? | 40 yıldır uzun süredir dünya piyasasında en çok tercih edilen tatlandırıcılar listesinde ilk sıralarda yer alan Aspartam, gündeme gelen iddialarla milyonlarca insanda soru işaretleri uyandırdı. Merkezi Londra'da bulunan İngiliz haber ajansı Reuters, Dünya Sağlık Örgütü'nün Aspartam üzerinde yaptığı araştırmalarda sağlıklı bulgulara rastlamadığını iddia etti. Peki aspartam nedir? Aspartam nelerde, hangi ürünlerde var? Aspartam zararlı mı, zararları nedir?
ASPARTAM NEDİR?
Aspartam, bir tatlandırıcıdır ve kimyasal formülü aspartil-fenilalanin-1-metil ester şeklindedir. Kimyasal olarak, aspartam aspartat ve fenilalanin aminoasitlerinden oluşan bir dipeptidin metil esteridir. Çay şekeriyle karşılaştırıldığında, aspartam 180 kat daha tatlıdır. Aspartam, ilk kez James M. Schlatter tarafından 1965 yılında keşfedilmiş ve ABD'de 1974 yılında kullanımı onaylanmıştır. Bununla birlikte, uzun süre güvenilirliği tartışmalı bir konu olmuştur. Yapılan araştırmalar aspartamın zararlı etkilerine dair kanıtlar bulamamış olsa da, kullanım güvenliği konusunda ciddi tartışmalara yol açmıştır.
ASPARTAM NELERDE, HANGİ ÜRÜNLERDE VAR?
Aspartam içeren ürünler genellikle diyet soda, şekersiz dondurma, kalorisi azaltılmış meyve suyu, sakız, yoğurt, şekersiz şeker gibi ürünler şeklinde sıralanabilir. 1998 yılında, yaygın olarak dolaşan bir e-posta, aspartamın yutulmasıyla ilişkilendirilen ciddi sağlık tehlikelerine dikkat çekti. Bu e-posta, yapay tatlandırıcının insanlar için birçok farklı şekilde toksik olduğunu iddia etti ve hatta "Aspartam Hastalığı" gibi bir iddiada bulundu.
Aspartamın, tüm bu tartışmalara rağmen, 100'den fazla ülkede kullanımı onaylanmıştır. 2002 yılında, Avrupa Gıda Bilimsel Komitesi, 500'den fazla güvenlik çalışmasının gözden geçirilmesini gerçekleştirdi. Bu çalışmalar sonucunda, aspartamın kabul edilebilir günlük alımının (ADI) vücut ağırlığı başına 40 mg olduğu ve tamamen güvenli olduğu sonucuna varıldı. 2006 yılında, Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi, daha önce belirlenen ADI'nin uygun olduğunu ve ABD Gıda ve İlaç Dairesi'nin 2007'de gerçekleştirdiği bir tıbbi incelemede, "mevcut bilimsel kanıtların ağırlığı, aspartamın besleyici olmayan bir tatlandırıcı olarak mevcut tüketim seviyelerinde güvenli olduğunu" onayladı.
ASPARTAM ZARARLI MI, ZARARLARI NEDİR?
Aspartamın başta kanser olmak üzere çok sayıda sağlık sorununa neden olduğu iddiaları yıllardır varlığını korusa da bu konuda henüz herhangi bilimsel bir kanıt ortaya atılmadı. Kanserle ilgili endişelerin bir kısmı, bir grup İtalyan araştırmacı tarafından sıçanlarda yayınlanan ve aspartamın bazı kanla ilişkili kanser (lösemiler ve lenfomalar) riskini artırabileceğini öne süren çalışmaların sonuçlarından kaynaklanırken bu çalışmalardan elde edilen verilerin sonraki incelemeleri bu sonuçları sorgulamıştır. Aspartam ve kanser (kanla ilişkili kanserler dahil) arasındaki olası bağlantıların epidemiyolojik çalışmalarının (insan grupları üzerinde yapılan çalışmalar) sonuçları tutarlı değildir.
Aspartam ayrıca, sıçanlar ve maymunlar gibi memelilerde büyük mal nöbetleri ve beyin kanserlerinin görülmesine neden olmuştur. Güvenli ilan edilmesine rağmen, bazı önde gelen akademisyenler tatlandırıcının güvenliği konusunda hala şüphelerini dile getirmektedirler.
DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ'NDEN AÇIKLAMA BEKLENİYOR
Reuters, kaynak gösterdiği iki anonim kaynağa göre, özellikle şekersiz ve kalorisiz olarak pazarlanan içeceklerde yaygın olarak kullanılan tatlandırıcı türü olan aspartamın, Dünya Sağlık Örgütü'ne bağlı Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı tarafından "potansiyel bir kanserojen" olarak duyurulacağını bildirdi.
Reuters'ın haberinde, duyuruda aspartamın insan sağlığına ne kadar zararlı olduğunun belirtilmeyeceği ifade edildi. Bu risk değerlendirmesi, DSÖ'ye bağlı başka bir komite olan JECFA tarafından yapılmaktadır. JECFA, aspartamla ilgili kararını 14 Temmuz tarihinde açıklayacaktır. Aynı komite, aspartamın güvenli olduğunu belirtmekte olup bu görüşünü 1981 yılından beri sürdürmektedir.
